कृष्णबन ( ब्लॅक फॉरेस्ट) जर्मनी

 https://www.misalpav.com/node/31779

ब्लॅकफॉरेस्ट! नुसतं नावं घेतलं तरी डोळ्यासमोर येतो तो पांढर्‍याशुभ्र आयसिंगवर चॉकलेटचा चुरा आणि टप्पोरी चेरी लावलेला केक! ह्या केकचे बारसे जर्मनीतल्या प्रसिध्द श्वार्झवाल्ड अर्थात ब्लॅक फॉरेस्ट वरुन झाले.
उजव्या बाजूला र्‍हाइनचं खोरं आणि बोडनसे तर डाव्या बाजूला फ्रान्सची सीमा, पायथ्याशी स्वीस तर उशाला उरलेलं बाडेन व्युटेनबर्ग घेऊन १६० किमी लांब आणि ६० किमी रुंद असं साधारण आयताकृतीत अनेक टेकड्या आणि डोंगरांवर गर्द हिरवे पाइन्,थुजा,चिनारचे वृक्ष लेवून एन्झ, एल्झ, किन्झिग, डॅन्युब आणि अशा कितीतरी नद्यांना आपल्या अंगावर खेळवत ऐसपैस पसरलं आहे हे कृष्णवन! निसर्गाचा अगदी वरदहस्तच लाभलेल्या ह्या कृष्णवनात पाहण्याराहण्यासारखी अनेक ठिकाणं आणि गोष्टी आहेत. टिटिसे,श्लुकसे सारखी तिथली सुंदर सरोवरं, जर्मनीला सर्वात उंच धबधबा आणि जगातलं मोठ्ठं कुकु क्लॉक ही त्यातली अगदी न टाळता येण्यासारखीच!

शोनाख नावाचं अगदी लहानसं छोटुलं गाव ट्रिबेर्गला अगदी खेटून आहे तिथेच जगातलं पहिलं मोठ्ठं कुकुक्लॉक आहे आणि ट्रिबेर्गमध्येच जर्मनीतला सर्वात उंच धबधबा आहे. शोनाखबाखही तिथून लांब नाही.त्यामुळे ह्या वेळी आम्ही शोनाखच्या रिटाआजीच्या हॉटेलात रहायचे ठरवले. आम्ही तिकडे जायला निघणार त्याच्या आदल्या दिवशी रिटाआजीचा फोन,"तुम्ही किती वाजेपर्यंत याल साधारण? मला नेमके त्याच दिवशी दुपारी आजोबांना घेऊन दवाखान्यात जायचे आहे चेक अपसाठी.. तीन साडेतीनपर्यंत आम्ही येऊच परत पण आम्ही तिथे नसताना तुम्ही नेमके पोहोचलात तर गोंधळ होईल ना.. म्हणून विचारतेय."आम्ही संध्याकाळी पाच नंतरच पोहोचू म्हटल्यावर हुश्श झाले तिला.

फ्रांकफुर्ट हून ट्रिबेर्गला जायचं म्हणजे ए ५ वरून साधारण तीन साडेतीन तासात पोहोचतो आपण.एखादा कॉफीब्रेक घेतला तर अजून अर्धा तास जास्तीचा, आणि दुपारी ट्रॅफिकही नसतो फार, असा विचार करुन जेवणं झाल्यावर निघायचे ठरले. ऑटोबानवर आल्यावर गाडीने वेग घेतला आणि गाण्यांच्या ठेक्यानेही. बिडी जलायले पासून पांडेजींची सिटी वाजवून झाली, फेविकॉलने फोटो चिकटवून झाले आणि ओ वुमनिया पण वासेपूराहून आली. बाजूच्या लेनमधूनही भरधाव गाड्या जात होत्याच. हवा छान असल्याने मोटारबाइक्स वालेही ५/६ च्या गटाने स्वारीवर निघालेले दिसत होते.

कार्ल्सरुह सोडलं आणि दूरवर डोंगरमाळा दिसू लागल्या. ऑफेनबुर्गला पोहोचता पोहोचताच हिरवाई गडद झालेली जाणवू लागली. डोंगर जवळ आले. आपोआप हात सिडीप्लेअर कडे गेला आणि प्लेअरवरची गाणी बंद झाली. पण मनात मात्र वेगळं गाणं सुरू झालं होतं.किंझिग नदीच्या पुलावर असताना पुढे गाड्यांची रांगच लागलेली दिसली.गाडीचा वेग कमी केला तर पुढे मोटारसायकलच्या एका ग्रुपमधल्या कोणाला खूप लागलेलं होतं. अँब्युलन्स येऊन त्याला घेऊन जायच्या बेतात होती. त्याची बाकीची मित्रमंडळी आणि पोलिस यांची प्रश्नोत्तरं चालू होती. रस्ता अगदीच अरुंद होता त्यामुळे थांबण्याशिवाय पर्याय नव्हताच. खिडकीतून बाहेर पाहिलं की डोंगराच्या कुशीतली लाकडी घरं आणि माथ्यावरची दाट बनं.. दोन्ही साद घालू लागले. साधारण अर्ध्यापाऊण तासातच आपल्याला तिथेच पोहोचायचं आहे ह्या नादात तो ट्रॅफिकजामवरचा वैतागही किंझिग मध्ये बुडून गेला.

१०-१५ मिनिटात रस्ता परत सुरू झाला. गाडी ट्रिबेर्गकडे धावू लागली. 'शोनाखबाख'.. गावाच्या नावाची पाटी लागली आणि कुकु ओरडली इथेच आहे मी.. आणि ते भले मोठे घड्याळ जाताना अगदी रस्त्यातच उभ्या उभ्या भेटले. अगदी हात हलवून म्हणाले, सावकाश या उद्या गप्पा मारायला, आत्ता जा, त्या रिटाकडे जाऊन आराम करा.. अच्छा,बाय होईपर्यंत आमची गाडी बोगद्यात शिरली. पुढच्या १० मिनिटात आम्ही रिटाज् हॉटेलसमोर होतो. गाडी कुठे पार्क करुया ह्या विचारात असतानाच एक मध्यम उंचीची, जाडगेलीशी टुणटुणीत आज्जी बाहेर आली. हॉटेलच्या नावावरुन त्या आजीचं नाव आम्ही आपलं रिटाआजी ठरवून टाकलं होतं. तुमचीच वाट पाहत होते असं म्हणत, हसर्‍या चेहर्‍याने आमचं स्वागत करुन गाडी कुठे पार्क करायची हे दाखवून रुमच्या किल्ल्या घेऊन उत्साहात आमची खोली दाखवायला पुढे, जिना चढतानाही अखंड बडबडत होती ती. आजोबांचं चेक अप कसं वेळेत झालं. आम्ही कसे ४ वाजताच घरी परतलो. आता तुम्हाला किल्ल्या दिल्या की मी थोडावेळ व्यायाम करुन सोनाबाथ कसा आणि किती वेळ घेणार आहे. एक ना दोन..

आम्हाला थकवा असा नव्हताच. सहाच वाजले होते आणि उन्हाळ्यात नऊ वाजेपर्यंत लख्ख उजेड असतो त्यामुळे फ्रेश होऊन गावात एखादी चक्कर मारावी आणि जेऊन मग सावकाश हॉटेलला परत यायचं असं ठरवून आजीला इथल्या रेस्टॉरंटची माहिती विचारली तर त्यावरही एवढुश्या छोट्या गावात कशी ३/४ चांगली रेस्तराँ आहेत ह्या बद्दल प्रवचन देऊन मग तिने तिथे कसं जायचं हे ही सांगितले. खोलीच्या खिडकीतून बाहेर पाहिलं आणि अहाहा.. एवढेच शब्द आले तोंडातून. जास्ती काही न बोलता थोड्याच वेळात आवरुन आम्ही गावचा फेरफटका मारायला बाहेर पडलो.

अगदी चिमुकलं गाव. टेकडीवर वसलेलं असल्यामुळे चढ उताराचेच रस्ते. चिमण्यातून निघणारा धूर आणि नवं तंत्रज्ञान अगदी सहज अंगावर खेळवणारी सोलार पॅनेल्स असलेली टुमदार घरं, घरासभोवतालची छोटीशी बाग, समोरच्या अंगणातलं शिस्तीत वाढवलेलं हिरवं लॉन, दाराशी सुबकपणे मांडून ठेवलेल्या कुंड्या, कुठे लाकडी ओंडक्याचाच लहानसा वाफा करुन त्यात लावलेली फुलं, तिथल्या झाडा, पानावर पसरलेली, कुंडीतल्या फुलांशी, अंगणातल्या गवताशी लडिवाळपणे खेळणारी संध्याकाळची उबदार सोनेरी उन्हं.. मन एव्हाना मोरपिस झालं होतं.

अशाच भारलेल्या अवस्थेत चालत असताना समोर एक लहानसे चर्च दिसले. आत शिरलो. बाहेरच्या वातावरणातली प्रसन्न शांतता आणि चर्चमधली स्पिरिच्युअल शांतता.. दोन्हीकडे तशीच समाधी लागली. दूरवर कोणाच्या तरी घड्याळातली कुकू ओरडली आणि आमच्या पोटातल्या कुकूंचेही कोरस साँग सुरू झाले. समोरच एक कॉफी शॉप होतं . तिथे लावलेली प्लमकेक आणि ब्लॅकफॉरेस्ट केकची लाळ गाळायला लावणारी चित्रे पाहून आधी कॉफी आणि केक खायचा बेत केला पण जर्मन वेळेने तो अगदीच हाणून पाडला. कॉफी शॉप सहालाच बंद झालं होतं. थोडं पुढे गेल्यावर एक पिझ्झेरिया दिसला. अजून काही शोधाशोध न करता तिथेच आम्ही आमच्या पोटातल्या कावळ्याकोकिळांना न्याय द्यायला आत शिरलो.
इतालिअन रोझ वाइनच्या संगतीने स्वादिष्ट पिझ्झा,पास्ता खाल्ल्यावर बेलीज् काफेची चव घोळवत, चांदणं अंगावर पांघरून घेत त्या निर्जन रस्त्यावरुन रमत गमत रिटाज् वर परतलो.

 या परिसराचे नाव ब्लॅकफॉरेस्ट असण्यामागे डोंगराळ भाग, तिथे सगळीकडे असणारी उंच झाडी आणि यामुळे सदैव असणारा अंधार हे मुख्य कारण. याच भागात केला जाणारा म्हणुन त्या केकचे नावही ब्लॅकफॉरेस्ट.
शिवाय केकबद्दल असेही ऐकले आहे की तो केक म्हणजे या कृष्णबनाचे एक रुप, ज्यात चॉकलेटकेकचा बेस म्हणजे जमीन, बर्फाने आच्छादलेली धरणी म्हणजे फ्रेश क्रीम आणि त्या स्नोवर पडलेली झाडांची पाने म्हणजे वरुन पुन्हा सजवलेले चॉकलेट.

 ऑथेंटिक ब्लॅक फॉरेस्ट gateau खावा तर तो इथलाच, सिंपली यम्मीलिशियस !!
जायंट कुकू क्लॉक व त्यावरच्या नाचणार्‍या बाहुल्या बघायला जाम मजा वाटत असे.

 

दुसर्‍या दिवशी सकाळी लवकरच खोलीबाहेरच्या बाल्कनीत खुर्च्या टाकून कितीतरी वेळ समोरच्या त्या डोंगरमाळा निरखत राहिलो. उंच उंच घनदाट गर्द हिरवे सूचीपर्णी अरण्य लांबून अगदी काळेसावळे दिसत होते. आता अगदी पटलेच हे नाव कसे पडले ते! गर्द हिरव्या रंगात मिसळलेली सावली सारं रान सावळंकाळं करून टाकते आणि आकाशातून पाहताना तर ते अजूनच पटते.

आवरून मग नास्त्याच्या हॉलमध्ये आलो. रिटाआजी होतीच तिथे हवं नको पहायला आणि आजोबाही आले हातात कॉफीचा मोठ्ठा जग घेऊन.. म्युसली, दही,फळे, वेगवेगळ्या प्रकारचे ब्रेडचे, चीजचे प्रकार, अंडी,ज्यूस्, चहा, कॉफी असा साग्रसंगीत नास्ता चालू असताना तिला कुकु क्लॉककडे आणि धबधब्याकडे जायचा रस्ता विचारला. खाऊन होऊ दे तुमचं, मग निवांत बोलू, असं म्हणत ती दुसर्‍या टेबलावरच्या आजीआजोबांना कॉफी द्यायला गेली.

गाडी नका नेऊ, पार्किंगला तिकडे त्रासच असतो नेहमी, त्यात आणि आज शनिवार आहे.. ब्रेकफास्ट झाल्यावर आजीची टकळी सुरू झाली. आमच्याकडून एक फॉर्म भरून घेतला आणि त्याची कॉपी आम्हाला दिली आणि म्हणाली हे दाखवून आता तुम्ही ह्या एरियात बस, रेल्वेने फिरू शकता. वेगळं तिकिट काढायची जरूर नाही. हॉटेलच्या समोरच बसस्टॉप आहे तो एव्हाना पाहिला असेलच तुम्ही, पण एवढी सुंदर हवा आहे आज आणि धबधबा काही फार लांब नाही, मोठ्ठं कुकु क्लॉकही त्याच वाटेवर आहे. फार तर दोन किमी तर असेल आणि अग, रस्ता इतका छान आहे. सोपा , उताराचा रस्ता आहे. अगदी नाकासमोर सरळ जायचं, कुठ्ठे वळायचं नाही,काही नाही. अजिबात दमायला होत नाही. तुम्ही चालतच जा. येताना मात्र बसने या, तेव्हा दिवसभराचे दमले,कंटाळले असाल ना.. असं आम्हाला जवळजवळ फर्मावलंच तिने.

आजीची आज्ञा शिरसावंद्य मानून समोर दिसणार्‍या बसस्टॉपकडे दुर्लक्ष करुन आम्ही चालायला सुरूवात केली. रस्त्याच्या कडेने असणार्‍या घरांच्या अंगणातल्या झोपाळ्यावर कुणी आजोबा मंद झुलत पेपर वाचत बसलेले दिसले तर दुसर्‍या एखाद्या अंगणात कॉफीपान चालू होते. एकंदरीत गावाचा दिवस नुकताच सुरू होत होता. हवा खरंच छान होती. उबदार किरणं बरी वाटत होती, अटकर बांध्याचा, नाजूक वळणांच्या रस्त्याच्या दोबाजूला उंच चिनार, पाईन चवर्‍या ढाळत होते. मध्येच येणारे काळेपांढरे चुकार ढग सावली देऊन जात होते. वेलीवेलींवर गुलाब फुलले होते. वाहनांचा कोलाहल नव्हता, हॉर्न्सचे आवाज नव्हते, फूटपाथवर फेरीवाले नव्हते कि भाजीवाले नव्हते. त्या शांततेला आमच्याच गप्पांचा त्रास होत असावा.

रिटाआजीने सांगितल्याप्रमाणे सरळ सरळ उतरत गेलो आणि एका ठिकाणी तिठा आला. आता कुठे जायचे? कुठे कसली पाटीही दिसेना. आता कुठे जायचे? एका अंगणात एक काकू कुंडीतली माती सारखी करत होत्या.त्यांना ट्रिबेर्गचा रस्ता विचारला. अगदी हातातले खुरपं बाजूला ठेवून कुंपणाच्या दाराशी येऊन त्यांनी कसं जायचं ते व्यवस्थित सांगितलं. आणि अगदी थोड्याच अंतरावर ते पहिलं मोठ्ठं कुकुक्स उअर आहे अशीही माहिती दिली. शोनाखबाख तर ट्रिबेर्गच्याही पुढे आहे, मग घड्याळ कसं इतक्यात लवकर येईल? आमचा उडालेला गोंधळ समजून ती हसली आणि म्हणाली, ते वेगळं घड्याळ.. ते सध्याचं सगळ्यात मोठं कुकु क्लॉक पण पहिलं मोठ्ठं कुकु क्लॉक शोनाख मध्येच आहे. आता दिसेलच की तुम्हाला थोडं पुढे गेलात की.. हे इथे तर आहे.. आम्ही पुढे कूच केलं. आपल्याकडच्या गावातल्या 'हे इथेच तर आहे...' सांगण्यात आणि ह्या काकूंच्या सांगण्यात भाषा सोडली तर काsही फरक नव्हता.बराच वेळ चालत होतो. दोन किमी इथेच झाले असावेत आणि ट्रिबेर्ग अजून कितीतरी लांब होतं. आता मध्येच कुठे बसही घेण्याजोगा रस्ता नव्हता. सगळी पायवाट होती.

थोडावेळ असेच पायवाटेवरुन चालल्यावर डाव्या बाजूला एकदम पाटी दिसली. "Die erste weltgrößte Kuckucksuhr " आणि शेजारीच पाचसहा पायर्‍या होत्या.,खाली छोटंसं कुकु क्लॉक्सचं दुकान होतं आणि मोठ्ठ्या कुकु क्लॉककडे जायला बाणही केलेला दिसला. आम्ही कुकु क्लॉकच्या मागच्या बाजूला उभे होतो. त्या बागेतल्या काकूंनी सांगितलेलं ते हेच घड्याळ असणार.. तरीच रिटाआजी म्हणाली होती, धबधब्याच्या वाटेवरच कुकुक्सउअर आहे ते.. आता लिंक लागली. आम्ही ते घड्याळ पहायला खाली उतरलो. १६८० मध्ये ट्रिबेर्गमध्ये कुकु क्लॉकचा जन्म झाला आणि अलिकडच्या शोनाखमध्ये जगातलं पहिलं मोठ्ठं कुकुक्लॉक तर पलिकडच्या शोनाखबाखमध्ये सध्याचं सर्वात मोठ्ठं कुकु क्लॉक! दोन्ही गावांमधल्या घड्याळांच्या मोठेपणातली चुरसही तेथे समजली. योसेफ डोल्ड नावाच्या घड्याळजीने दोन वर्षे खपून हे मोठ्ठं घड्याळ बनवलं. घड्याळ कसलं ? ३.६ मी लांब, १ मी रुंद आणि ३.१० मी ऊंच असं लहानसं घरच आहे ते. समोर छानसं हिरवळीचं अंगण,त्यात डोलणारी गवतफुलं, कलात्मकतेने मांडलेल्या कुंड्या, खिडक्यातून मांडलेली फुलांची आरास.. काय आणि किती बघू असं वाटत होतं. आतमध्ये चक्क कुकु घड्याळांचं दुकान आहे. छोटासा पोटमाळाही आहे त्याला पण तिथे कुकु राहते. त्यामुळे वर जाता येत नाही.

'घड्याळातले ऐका टोले.. ' म्हणत, बाहेर येणार्‍या कुकूला पाहून, कॅमेर्‍यात बंद करून नाइलाजाने तेथून पुढे निघालो. पुढे काही वेळ चालल्यानंतर एकदाची 'ट्रिबेर्ग' अशी पाटी दिसली. चला आलो आता गावात.. आता धबधबा कुठे विचारायचं आणि शोनाखबाखला कसं जायचं तेही.. पण पाय आणि पोट दोन्ही बोलायला लागले होते. त्यामुळे कार्टोफेल सुपं म्हणजे बटाट्याचे सूप आणि केझं स्पेटझलं ही चीज आणि न्यूडल्सची जर्मन खासियत खाण्यासाठी एका उपाहारगृहात शिरलो.

 

 जर्मनीत कार्टोफेल हा शब्द ऐकुन गंमत वाटली. रशियन भाषेतही बटाट्याला कर्तोफ्येल व कार्तोश्का असे म्हणतात.

 द. अमेरिकेतून बटाटा युरोपात आल्यावर ह्या नवीन भाजीला (ज्या भाषांनी पोटॅटो/पताता/बटाटा ह्या मूळ शब्दाच्या आवृत्त्या स्वीकारल्या नाहीत, त्यांच्यात) 'जमिनीतून येणारं फळ' या अर्थाची नावं पडली.

उदा. फ्रेंचमध्ये बटाटा म्हणजे pomme de terre, शब्दशः धरतीचे सफरचंद!
जर्मन/रशियन/एस्टोनियनमध्ये हेच लॅटिन territuberum -> tartufo -> kartoffel/kartul अशा प्रवासातून दिसून येतं.

 

ह्याआधी:-
कृष्णबन- १
कृष्णबन- २

आता धबधबा, तो ही जर्मनीतला सर्वात उंच धबधबा बघायचा होता. आधीच धबधबा म्हटलं की कोसळत,धबाबा येणार्‍या पाण्याच्या धारा,तो पाण्याचा खळाळता आवाजच संमोहित करतो, इथे तर जर्मनीतला सगळ्यात उंच धबधबा पहायचा होता. १६३ मी. उंचीवरुन कोसळत तो गुटाख नदीकडे धाव घेतो. उत्साहाने आणि उत्सुकतेने आम्ही चालायला सुरूवात केली. थोडं पुढे गेल्यावर एका चौकात लाकडाची मोठ्ठी खारुताई ऐटीत शेंगा खाण्याच्या पोझमध्ये बसलेली दिसली आणि तिथेच थोडं पुढे धबधब्याकडे जाणारी मोठ्ठी पाटी दिसली. इथे मात्र बरीच चहलपहल जाणवली. आता लोकं दिसायला लागले होते. पाण्याचा खळाळता तो परिचित आवाज यायलाच लागला होता. एक चढण चढून वर गेलो आणि एका कोपर्‍यात अजून एक लाकडाची खारुताई तशाच ऐटीत बसलेली दिसली. समोरच तिकिटखिडकी. तिकिटांबरोबरच तिथे असलेल्या खारुताईंना खाऊ म्हणून भुइमुगाच्या शेंगाचे पुडे विक्रीला ठेवलेले होते, गंमत वाटली.

आत शिरता शिरताच खारुताईंची टोळीच दिसते. आता त्या लाकडी खारुतायांमागचं कारण समजलं. धबधब्यावर जवळजवळ रोजच खूप लोकं जातच असतात. त्यांना पाहून पाहून सगळ्या खारुताया माणसाळल्या असाव्यात. धीटपणे पुढे येऊन पायात शेंग पकडून खात होत्या बाईसाहेब. पण इथली खारुताई अंगापिंडाने जरा थोराडच असते ,शेपटी जरा जास्तच झुबकेदार.. आणि पाठीवर 'रामाची बोटंही' नसतात. चार शेंगा त्यांना घालून आम्ही चढायला सुरुवात केली. इथे चढणीचे दोन रस्ते आहेत. एक सोपा पण लांबचा , दुसरा कमी अंतराचा पण जास्त चढणीचा. आमच्या पुढेच असलेला आजीआजोबांच्या ग्रुपनेही कमी अंतराचा रस्ता निवडलेला पाहून आम्हीही त्यांच्या मागे चढायला सुरूवात केली.

पक्षांची किलबिल, खारींचा आवाज आणि खळाळत्या पाण्याचा आवाज, सगळे एकमेकात मिसळत होते. चढणीच्या बाजूने साधेनेचे, सिल्वरफर्न उगवलेले दिसत होते. पाइन ,चिनार आणि थुजा तर होतेच. सात टप्प्यात हा धबधबा कोसळतो आणि त्याच्या कोसळण्याच्या प्रत्येकच स्टेजला त्याला भेटायला लाकडी प्लॅटफॉर्म, व्हरांडे केलेले आहेत. तेथून त्याचे मनोरम दृश्य पाहताना खरंच हरखून जायला होते. त्याच्याशी अगदी गप्पा मारत आपण वरपर्यंत जातो. जोडीला सिल्व्हर फर्न, पाइनची हिरवाई असते आणि खारींचे,पक्षांचे आवाज सोबतीला असतातच. खाली उतरतानाही त्यांची सोबत असतेच आणि आपल्यासारखेच येणारे लोकंही हसून हॅलो करतात. एकमेकांचे फोटो काढायला उत्साहाने तयार असतात. आणि एकीकडे माहितीची देवाण घेवाणही होते. काही जणांच्या मते बेरेस्टेसगाडन ओबरसे येथला रोथबाखफाल हा जर्मनीतला सर्वात उंच धबधबा, तो तर ४७० मी वरुन कोसळतो आणि हा फक्त १६३ च मी वरून .. अधिक खोलात न शिरता इथला निसर्ग, त्याची सुंदरता निरखत बराच वेळ थांबलो. पण वेळेची मर्यादा होतीच. नाइलाजाने खाली उतरून आलो.

लगेचच पुढे गेले की समोरच्याच चौकात "Haus der 1000 Uhren" म्हणजेच "House of 1000 clocks" आहे. बाहेरच एक मोठेसे कुकु घड्याळ आहे आणि दुकानाच्या वर एक अस्वलबुवा पाठीवर दुरुस्तीचे घड्याळ घेऊन दोरावरुन चढतो आहे. एका टेबलावर एक घड्याळजी अस्वल चष्मा लावून दुरुस्तीचे काम करतो आहे, तर अस्वलीणबाई उभ्या राहून, हातवारे करत काहीतरी सांगत आहेत. शेजारच्या झोपाळ्यावर बेबी अस्वल दर १५ मिनिटांनी झोके घेते. ती झोके घ्यायला लागली की दोरावरचा मॅकेनिक घड्याळजी दोर चढू लागतो, शेजारच्या दोन मोठ्या खिडक्यातून कुकु डोकावतात आणि खालच्या मोठ्ठ्या घड्याळात सव्वा, साडे किवा पावणे.. वाजतात. जेव्हा तास पूर्ण होतो तेव्हा जितके वाजलेले असतील तितक्यांदा कुकु डोकावून ओरडतात. ते सगळं बघायला इतकी मजा येते. त्या घरासमोरच्या फूटपाथवर एक लहानशी कॉफीची टपरी आहे. छ्त्र्या वगैरे उभारुन, खुर्च्याही टाकल्या आहेत तिथे. मस्त कॉफी पित हा खेळ बघण्यात वेळेचे भान समोर घड्याळ असूनही राहत नाही. अजून १५ मिनिटे, अजून १५ मिनिटे असं करत आपण तेथेच खिळून राहतो.

दुकानाच्या आत शिरले की बाहेरच्या दुप्पट वेळ आत घालवतो. आतमध्ये तर सहस्त्र कुकुंचे आवर्तन चालू असते. आपल्या घराच्या भिंतीला आणि आपल्या खिशाला परवडेल असं कुकु क्लॉक घेतोच घेतो आणि मगच पुढे जातो. हे दुकान जिथे आहे तो ट्रिबेर्गचा मेन रोड! ह्याच्या आजूबाजूलाही कुकु क्लॉक्सची आणि लाकडी कारागिरीच्या शोभेच्या वस्तूंची, सुविनियरांची दुकाने आहेत. घनदाट जंगलांमुळे भरपूर लाकूड उपलब्ध आणि कडाक्याच्या, हाडे गोठवणार्‍या थंडीत घरात बसून दुसरं करता येण्यासारखं काय होतं? १७ व्या शतकातला हिवाळा इतका वाईट होता की कधी कधी त्या थंडीत गोठ्यातून घरापर्यंत आणताना दूधही गोठायचे. त्या काळात मनोरंजनाची साधनं तुटपुंजी, नुसते घरात बसून काय करणार? त्यामुळेच येथे लाकूडकामाचा व्यवसाय बहरला.

सन १६८० च्या आसपास एक काचव्यापार्‍याने झेकोस्लाव्हाकियातल्या बॉहमेन भागातून एक लाकडी घड्याळ आणले.त्याला लंबक नव्हता तर लाकडाचा तुकडा (त्याला 'वाग' म्हणत) घड्याळाच्या डायल वर पुढेमागे होत होता. घड्याळांचा व्यवसाय त्यावेळी ऐन बहरात होता.आपल्या व्यवसायात नाविन्य आणण्यासाठी ह्या नवीन प्रकारच्या घड्याळात कृष्णबनातल्या घड्याळजींनी अनेक सुधारणा केल्या. थंडीच्या दिवसात हे उअरश्लेपर्स घड्याळे बनवित आणि वसंतात ते विकायला देशोदेशी जात असत. सन १७३८ मध्ये म्हणजे जवळपास ५० वर्षांनंतर आंतोन केटरर ह्या घड्याळजीच्या कल्पक डोक्यात कुकुने कुहू केले आणि आजही तिचे कोकिळगान कृष्णबनातल्या घड्याळातून फक्त वसंतच नव्हे तर सर्व ऋतूंत चालू आहे.

पोटात ओरडणार्‍या कुकूंना शांत करण्यासाठी समोरच्याच उपाहारगृहात काफे उन्ड कुकन साठी आत शिरलो. एकीकडे पाण्याची खळखळ आणि कुकुगान ऐकत कृष्णबनात बसून ब्लॅक फॉरेस्ट पेस्ट्री आणि कॉफी! आणखी काय हवं?

ह्याआधी:-
कृष्णबन- १
कृष्णबन- २
कृष्णबन- ३

हजारी घड्याळांच्या घरासमोरुन एक फुलराणीवजा गाडी जाताना दिसली. चौकशी केल्यावर समजले की ती ट्रिबेर्गदर्शनाची गाडी आहे. लगेचच तिच्या थांब्यावर पुढची फेरी कधी आहे ते पाहिले. दहाच मिनिटात पुढची गाडी असल्याचे वेळापत्रक दाखवत होते. त्या फुलराणीत बसल्यावर जर्मन आणि इंग्लिश दोन्ही भाषांतून काँमेटरी सुरू झाली. गावातून, डोंगरातल्या रस्त्यातून आमचा फेरफटका सुरू झाला. उतरत्या छपरांची लाकडी घरे, रंगीत फुलांच्या कुंड्यांनी सजवलेले व्हरांडे, हिरव्या पाचूच्या अंगणातले सुबक फुलवाफे तर एकीकडे उंच उंच डोंगरमाथ्यावर आकाशाला हात लावू पाहणार्‍या, सूर्याला पोहोचू न देणार्‍या पाईन,चिनारांची दाटी.. कय आणि किती पाहू असं झालं होतं. ट्रिबेर्ग रेल्वे स्टेशनाबाहेर आमची फुलराणी थांबली. गर्द बनातले अगदी चिमुकले स्टेशन, तेथे ठेवलेले जुने रेल इंजिन, आजूबाजूच्या हिरव्या डोंगरमाळा, त्यावरची लाल छपरांची घरे.. सगळेच विलोभनीय!

राट हाऊस म्हणजे टाऊन हॉलची टुमदार इमारत, त्यासमोरची फुलांची सजावट इतकी सुंदर आहे. इतक्या देखण्या सरकारी इमारती युरोपातच पहायला मिळतात. म्युनिकच्या राट हाऊसची इमारत फुलांनी सजलेली असते तर कलोनचे राटहाऊस मध्ययुगातल्या खुणा जपत असते तर फ्रांकफुर्टचे राटहाउस नेपोलियन एक रात्र राहिल्याचा इतिहास जपत असते तर ब्रुसेल्सच्या राट हाऊसच्या चौकात दर दोन वर्षांनी फुलांच्या गालिचाचा कुसुमोत्सव असतो

ट्रिबेर्ग दर्शन झाल्यानंतर मात्र शोनाखबाखला जायचे वेध लागले होते. रिटाज् मध्ये जो फॉर्म भरून दिला होता त्या पासावर ट्रिबेर्ग आणि आसपासच्या परिसरात बस, रेल्वेने आम्ही प्रवास करू शकत होतो. शोनाखबाखचे घड्याळ काल उभ्या उभ्या भेटले होते. आज शोनाखमधले पहिले मोठे कुकु घड्याळ पाहिले पण आता शोनाखबाखला जायचे होते. एका बाजूला शोनाखबाख तर दुसर्‍या बाजूला शोनाख आणि मध्ये ट्रिबेर्ग अशी ही गावे अगदी एकमेकांना लागूनच आहेत. येताना रस्ता माहित झाला होता. अगदी सरळ सरळ एकच रस्ता होता. फार तर ४- ५ किमी असेल. त्यातून शोनाखबाखचे हे घड्याळ तर अगदी हायवेवरच आहे. पुढे लगेचच मोठा बोगदा लागतो आणि ट्रिबेर्ग स्टेशनही येथून फार लांब नाही. जाता येताना गाडी थोडी आत घेऊन, थांबवून पाहता येईल असे. त्यामुळे येथे खूपदा गर्दी असतेच. आम्हाला तेथल्या कुकुलाही भेटायचे होतेच. तेथे पोहोचलो तेव्हा आजूबाजूला बरेच लोकंही होते. पण इथल्या निसर्गाचाच परिणाम की काय? कसलाच कलकलाट नव्हता. ह्या कुकुघड्याळाच्या शेजारीच मोठ्ठे कुकुक्लॉक्सचे दुकान आहे, तेथेही गर्दी दिसली. ह्या हायवेने थोडे पुढे गेले की येथेही देखणे हजारी घड्याळघर आहे. ते पाहण्यात आणि तेथल्या कुकुंचे सहस्त्रावर्तन ऐकण्यातही वेळ कसा जातो समजत नाही.

ब्लॅक फॉरेस्ट केक आणि कुकु घड्याळांबरोबरच कृष्णबनाचं अजून एक वैशिष्ट्य म्हणजे इथली काचेवरची कारागिरी. इथले काचसामानही प्रसिध्द आहे. टेटेसे जवळच असलेल्या एका म्युझिअम वजा दुकानात ही काचेची शोभा पाहण्यासाठी गेलो. कटग्लास, ख्रिस्टलचे काचकामाचे अप्रतिम नमुने तेथे होते. वेगवेगळ्या पेयांसाठीचे पेले, निराळ्या आकाराचे बाऊल्स इतक्या सुंदरतेने मांडण्यांमध्ये रचून ठेवले होते. तेथे फिरताना चुकून आपला धक्का लागून एखादा पेला फुटला तर.. ह्या विचारानेच काचेशी फार सलगी न करता तेथून बाहेर पडलो.

कृष्णबनातलं अजून एक आकर्षण म्हणजे येथली सरोवरे. टेटेसे, श्लुकसे, श्ल्युष्टसे, फेल्डसे, मुमेलसे ही त्यातली काही मोजकी आणि महत्त्वाची. श्लुकसे हे ब्लॅकफॉरेस्ट मधलं सगळ्यात मोठ्ठं सरोवर तर श्ल्युष्टसे हे श्लुकसेच्या अगदीच जवळ असलेलं लहानसं तळं. ब्लॅकफॉरेस्ट मधला सगळ्यात मोठ्या डोंगराच्या पायथ्याशी असलेलं, पोटात अनेक दुर्मिळ पाणवनस्पतींना घेऊन नांदणारं फेल्डसे तर स्पा रिसॉर्ट मिरवणारं नखरेल टेटेसे.. सगळीच आपापलं निसर्गवैभव दिमाखात मिरवणारी. आम्ही टेटेसेचा नखरा आणि निसर्ग पहायचे ठरवले. टेटेसेच्या परिसरात केंपिंगप्लाट्झ म्हणजे कॅरावानसाठी किवा तंबू टाकण्यासाठी जागा आहेत. 'इथेच टाका तंबू..' म्हणत तिथे एक रात्र तरी थांबण्याचा मोह होतोच होतो.

समुद्रसपाटीपासून ८५० मी उंचीवर २ किमी लांब, १ किमी रुंद आणि ४० किमी खोल असलेला हिमयुगात जन्मलेला कृष्णबनातला हा निळा मोती! सरोवराच्या काठाने फिरताना त्या निळाईत, रानाची मिसळलेली हिरवाई पाहताना भान विसरायला होते हेच खरे. ह्या तळ्याकाकाठी तंबू टाकून चार दिवस राहण्याची मजा काही औरच! गाडीच्या टपावर आपलं होडगं बांधून आणायचं, नाहीतर येथे भाड्याने घ्यायचं आणि त्या निळाईवर एक ठिपका होऊन तरंगायचं. पण सगळ्यांनाच वेळेअभावी किवा साधनांअभावी ते शक्य होत नाही. म्हणून मग क्रूझ राइड तरी घ्यायचीच. वर निळंभोर आकाश, चहुबाजूला गर्द हिरवे, सावळेकाळे पाईन, मनात सुरू असलेलं गाणं... अजून काय हवं? आपली बोट तेथून बाहेर पडूच नये असं वाटत असताना बोट काठावर आल्याचा भोंगा वाजतो. परतीची वेळ जवळ आलेली असते पण ह्या कॄष्णबनात परत परत येणे होणारच असते.

(काही प्र. चित्रे जालावरून साभार)

 

सुंदर वर्णन आणि फोटो. श्लुकसेचे (Schluchsee) अजुन काही फोटो.

तळ्याकाठाने धावणारी ट्रेन.